ارائه مدلی برای تبیین عوامل رفتاری تاثیرگذار بر اثربخشی فرایند تصمیمگیری استراتژیک هیئت مدیره

هدف: هدف این تحقیق بازگشایی جعبه سیاه هیئت مدیره برای تبیین تعاملات داخل و پیرامون هیئت‌مدیره در فرایند تصمیم‌گیری استراتژیک است. سوال تحقیق این است که عوامل رفتاری نظیر اعتماد، قدرت، احساسات و جنبه‌های شناختی بر اثربخشی فرایند تصمیم‌گیری استراتژیک چگونه تاثیری دارند؟ این تحقیق با تمرکز بر ابعاد رفتاری، به دنبال فهم عمیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تری از فعالیت‌های هیئت‌مدیره‌ها است. روش: در این پژوهش، مطالعه موردی چندگانه با رویکرد نظریه‌پردازی، به عنوان استراتژی پژوهش انتخاب شد. گزارش‌های هیئت‌مدیره‌‎ها به مجمع 21 بانک پذیرفته‌شده در بورس بررسی شده چهار بانک بر اساس روش نمونه‌گیری نظری انتخاب شد. 34 مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته با اعضای هیئت مدیره، معاونین و مدیران کلیدی این بانک‌ها انجام گرفت. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های کدگذاری نظام‌مند، تحلیل درون‌موردی و تحلیل بین‌موردی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تصمیم‌گیری اثربخش استراتژیک، مستلزم وجود سه فرایند اصلی و مکمل در هیئت مدیره، شامل «همفکری»، «همدلی» و «همکاری» استراتژیک است. این سه فرایند روابطی پویا و متقابل با مولفه‌های رفتاری «توازن قدرت»، «توازن اعتماد و جو احساسی» و «توازن تضاد شناختی» دارند. نتایج تحقیق شامل 11 گزاره پیشنهادی است که با کنار هم قرار گرفتن آنها، «مدل اثربخشی فرایندهای رفتاری تصمیم‌گیری استراتژیک هیئت مدیره» ایجاد گردیده و توسط خبرگان، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه‌گیری: ارائه مدلی جامع و کل‌نگر از فرایندهای هیئت مدیره، شامل فرایندهای شناختی، عاطفی و رفتاری در کنار یکدیگر برای تبیین کامل‌تر پویایی‌های هیئت مدیره و همچنین ایده توازن و وجود روابط غیرخطی بین مولفه‌های رفتاری و عملکرد، از ارزش‌افزایی‌های این تحقیق است. پیشنهاد کاربردی این پژوهش برای سیاست‌گذاران اقتصادی، توجه بیشتر به پویایی‌های رفتاری در هنگام تصمیم‌گیری درباره مکانیزم‌های حاکمیت شرکتی است. همچنین توصیه می‌گردد مدیران و سهامداران عمده بنگاه‌ها به توازن نهایی قدرت در هیئت‌مدیره از منظر قدرت ساختاری و قدرت ناشی از شایستگی، در هنگام انتصاب اعضای هیئت‌مدیره و مدیرعامل توجه نمایند.