تأثیر «نظریه آشوب» در تقویت سویههای پسامدرن داستان «همنوایی شبانه ارکستر چوبها»

داستان «همنوایی شبانه ارکستر چوب­ها»  اثر رضا قاسمی یکی از شاخص­ترین داستان­های پسامدرن ادبیات فارسی است. این داستان زندگی گروهی از مهاجران و تبعیدی­های ایرانی ساکن فرانسه را روایت می­کند که هنوز هم گرفتار مشکلات ناشی از فرهنگ و اعتقادات اولیه خود هستند. نظریه آشوب که یکی از نظریه­های شناخته‌شده و پرکاربرد در علوم فیزیک و هواشناسی است در این داستان تجلی پیدا کرده است. ازآنجا که این داستان پسامدرن، حالت فراداستان دارد، نویسنده/راوی به‌طور آگاهانه به نظریه آشوب و به‌خصوص ویژگی بال پروانه‌ای آن اشاره می‌کند. این پژوهش، پس از معرفی و بیان شاخص­ترین ویژگی­های نظریه آشوب، برمبنای این نظریه به خوانش داستان «همنوایی شبانه ارکستر چوب­ها» می­پردازد و با روش توصیفی -  تحلیلی به بررسی تأثیر نظریه آشوب در تقویت سویه­های پسامدرن این داستان و زندگی و سرنوشت شخصیت­ها می­پردازد و در پی آن است که نشان دهد چگونه تجلی یک نظریه علمی در داستان، به تقویت سویه­های پسامدرن آن می­انجامد. نظریه آشوب در علوم مختلف کاربرد دارد و از رویدادهای غیرخطی و فرآیندهای مبتنی بر عدم قطعیت سخن می‌گوید. تجلی نظریه آشوب در این داستان آن را از سایر داستان­ها متمایز کرده است. بر اساس این نظریه، پدیده‌ها و رویدادهای پیچیده و آشفته، حاصل علل متعدد هستند و به طور مداوم بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. این نوع پدیده­ها به شرایط اولیه خود بسیار حساس واجزای مختلف آن­ها مبتنی بر اثر بال پروانه‌ای، خود­همانندی، سازمان‌دهی پویا و جاذب‌های غریب است که در مجموع گونه‌ای از نظم در بی‌نظمی یا وضعیتی شبه­آشفته را به نمایش می‌گذارند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که نظریه آشوب با گزاره‌های آشفته­ساز و آشنایی­زدا، سویه‌های پسامدرن داستان را برجسته‌تر کرده و در عین هماهنگی ساخت و محتوا، آشفتگی شخصیت‌ها را توجیه می‌کند. نظریه آشوب زندگی و سرنوشت درهم‌تنیده و پیچیده‌ی شخصیت‌ها را به شیوه‌ای پسامدرن تشریح می­کند و تأثیر متغیرهای کوچک را در حوادث بزرگ و سرنوشت شخصیت­ها نشان می­دهد.