چند فرایند واجی در گویش دیباجی

در این مقاله، جنبه‌هایی از نظام آوایی گویش دیباجی در چارچوب واج‌شناسی زایشیتوصیف و تحلیل شده است. گویش دیباجی نام گویش رایج در شهر دیباج است. دیباجی یکی از گونه‌های زبانی حاشیة دریای خزر است که از خانوادة زبان‌های ایرانی غربی به‌شمار می‌رود. دیباج نام شهری در شمال دامغان از شهرستان‌‌های استان سمنان است. برای انجام این پژوهش، داده‌هایی از پنج گویشور بومی در ردة سنی بالای 45 سال، که عمدتا کم‌سواد و بی‌سواد بودند، از طریق مصاحبه و تکمیل پرسش‌نامه جمع‌آوری شده است. همچنین یکی از نگارندگان این پژوهش، خود، گویشور این منطقه می‌باشد. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. پیکرة گردآوری‌شده بر مبنای الفبای آوانویسی بین‌المللی (IPA)  آوانگاری شده است. فرایندهایی که در این گونة زبانی معرفی شده‌اند عبارت‌اند از: همگونی، ناهمگونی، حذف، درج، نرم‌شدگی و قلب. ملاک انتخاب این فرایندها یکی وقوع فراوان آن‌ها در پیکرة گردآوری‌شده است و دیگری تفاوت بارز بسیاری از آن‌ها با فرایندهای رایج در گونة معیار زبان فارسی. پس از معرفی و توصیف هریک از فرایندهای موردبحث، بلافاصله قاعده/قواعد واجی ناظر بر آن در چارچوب واج‌شناسی زایشی استانده صورت‌بندی شده‌، برهم‌کنش آن با سایر قواعد موردبررسی قرار گرفته است.