مطالعه گردشهای بزرگمقیاس تابستانی و ساختار لایهمرزی جوی در روزهای همراه با گردوخاک در جنوبشرق ایران (2016-1987)

در این مقاله وضعیت جوی منطقه جنوب‌شرق ایران در فصل تابستان با تأکید بر ویژگی‌های لایه‌مرزی سیاره‌ای تحلیل شده است. بررسی الگوهای میانگین بلندمدت 30 ساله (2016-1987) با استفاده از داده‌های باز تحلیل‌شده Era-Interim نشان می‌دهد که در فصل تابستان در تراز 850 هکتوپاسکال، یک هسته کم‌فشار گرمایی با میانگین دمای بیشتر از 28 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی کمتر از 20% روی منطقه موردمطالعه مستقر می‌شود و میانگین ارتفاع لایه‌مرزی در این استان کمتر از 800 متر است. روند تغییرات کمیت‌های هواشناختی در 5 ایستگاه همدیدی در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از داده‌های دیدبانی‌شده نیز به تفکیک مطالعه شد. در ایستگاه زابل کاهش فشار همراه با افزایش دما و کاهش بیشینه سرعت باد با کاهش رطوبت نسبی در این بازه زمانی همراه است. روند تغییرات بلندمدت شاخص توفان خاک که با استفاده از داده‌های دیدبانی محاسبه شد، ازنظر آماری معنی‌دار نیست. اما افزایش شاخص توفان خاک طی سال‌های 2001 تا 2015 به‌طور معنی‌داری با کاهش دید افقی و افزایش بیشینه سرعت باد اتفاق افتاده است.کمیت عمق نوری هواویزها که از سنجنده MODIS دریافت شد نیز در طی 16 سال اخیر در ایستگاه زابل روند نزولی را طی کرده است. همچنین بررسی اثر موسمی هند به‌عنوان یک پدیده بزرگ‌مقیاس در نزدیکی این منطقه با استفاده از داده‌های باز تحلیل‌شده NCEP/NCAR نشان داد که با افزایش شدت موسمی هند ارتفاع ژئوپتانسیلی در ترازهای پایین‌تر از 700 هکتوپاسکال در بخش‌های شمالی و مرکزی استان سیستان و بلوچستان به‌طور معنی‌دار کاهش پیدا می‌کند.