تغییر اقلیم در ایران از دیدگاه تغییرات آب قابل بارش، نم ویژه و باد برداری

تغییرات زمستانه اقلیمی ایران و بخش‌هایی از کشورهای همسایه با بررسی تغییرات مکانی- زمانی پراسنج­های آب قابل بارش و نم­ویژه و باد برداری ارزیابی شد. در این راستا، اندازه ماهانه ژانویه تا مارس این پراسنج­ها برای دوره 2017-1960 در پیکسل­هایo5/2 * o5/2 از داده­های نسخه دوم بازتحلیل سازمان ملی جوی و اقیانوسی آمریکا فراهم گردید. چند ویژگی آماری (مانند میانگین فصلی) این داده­ها نخست برای در دو بازه زمانی 29 ساله (1960 تا 1988 و 1989 تا 2017) و سپس برای پنج دوره ده ساله پیاپی و یک دوره هشت ساله (2017-2010) با هم مقایسه شد. کمترین اندازه آب قابل بارش و بیشترین اندازه نم ویژه در پهنه کوهستانی شمال­باختری، باختر و مرکز کشور دیده شد. در سنجش با بازه1960 تا 1988، بازه زمانی 1989 تا 2017 با کاهش معنی­داری در اندازه آب قابل بارش، نم ویژه، بادهای باختر­وزان و جنوب­وزان به ویژه در گستره جنوب باختری ایران روبرو بود. در بازه زمانی 1960 تا 1969، بیشترین اندازه­های مثبت بی‌هنجاری در اندازه این پراسنج­ها برای بخش‌های بزرگی از ایران بویژه گستره­های باختری و جنوب باختری دیده شد. کمترین اندازه این پراسنج‏ها نیز وابسته به دوره 2009-2000 بود. به جز دوره 1999-1990، اندازه­های آب قابل بارش و نم ویژه به گونه‎ای پیوسته برای دهه­های پس از 1970 کاهش یافته است. افزایش (کاهش) سرعت بادهای باختر­وزان و جنوب­وزان، با بیشتر (کم) شدن آب قابل بارش و نم ویژه در بخش‌های بزرگی از ایران همراه بوده است. در سنجش با دهه 1960، در دیگر دهه­ها و بویژه دو دهه 2000 و 2017 از سرعت این بادها کاسته شده و در برابر بادهای خشک خاور­وزان و شمال­وزان چیره می­شود.