Birinci basamak sağlik kurumlarindan halk sağliği laboratuarina gönderilen örneklere ait preanalitik hatalar

Amac: Birinci basamak saglik kurumlarindan Halk Sagligi Laboratuarina gonderilen orneklerdeki preanalitik hatalari saptayip sebep ve sonuclarini degerlendirmektir. Yontem: Birinci basamak saglik kurumlarindan gelen orneklerin preanalitik hatalarini belirlemek icin Ocak–Haziran 2014 tarihleri arasindaki kayitlar retrospektif olarak analiz edildi. Reddedilen orneklerin dagilimi, test grubuna (hormon, biyokimya, hemogram, HbA1c) ve ornek red gerekcesine (hemolizli, pihtili, uygun olmayan hacim, uygun olmayan barkod vb.) gore ve red yapildigi aylara gore dagilimlari incelendi. Ocak ayi boyunca, bizim tarafimizdan belirlenen Aile Sagligi Merkezleri ve Toplum Sagligi Merkezlerinde kan alimindan sorumlu kisilere prenalitik hata nedenleri ve onlenmesine yonelik bilgilendirmeler yapildi. Egitimden sonra, hesaplanan hata orani degerlendirildi ve Ocak ayi sonuclari ile karsilastirildi. Bulgular: Toplam 488234 ornekten 2653 ornegin reddedildigi ve toplam red oraninin %o 5.4 oldugunu belirlendi. Ornekler, red nedenlerine gore analiz edildiginde; pihti, 965 (%36.4) orani ile en sik gorulen hatadir, hemoliz ve seviye uygunsuzlugu sirasiyla 569 (%21.4), 411 (%15.5) oranlarla bunu izledi . Egitim verilen Ocak ayi ve sonraki aylardaki ornek red oranlari incelendiginde, Ocak ayi ile Şubat, Mart ve Haziran aylari arasinda red oranlardaki farklilik anlamsizken, Nisan ve Mayis aylarindaki red oranlari Ocak ayindan anlamli olarak farkli bulundu. Sonuc : Laboratuarimizdaki calismalar sirasindaki preanalitik hatalarin en sik pihti, hemoliz ve uygunsuz numune miktarindan kaynaklandigi saptanmistir. Ozellikle numune alimi asamasindan kaynaklanan bu hatalarin minimum seviyeye indirilmesinde Aile Sagligi ve Toplum Sagligi Merkezi yoneticilerinin kan alimindan gorevli personelleri kan alimi icin ozellestirmesi ve bu kisilere duzenli olarak preanalitik sureci etkileyen unsurlar hakkinda bilgilendirici egitimler verilmesi gerektigi saptanmistir. Anahtar Kelimeler: Preanalitik hata; yetersiz volum; pihtili ornek; egitim