نقد تطبیقی- تحلیلی دو شرح شبهقارّهای دیوان حافظ (شرحعرفانی غزلهایحافظ و بحرالفراسهاللآفظ فیشرح دیوان خواجه حافظ)

محبوبیت ­روزافزون و رواج ­افکار و اندیشه­های حافظ شیرازی در میان عرفای شبه­قاره منجر به تدوین شروح متعدد بر دیوان ­­وی ­گردید که حجم انبوه این شروح، جای خالی نقد و تجزیه و تحلیل­ علمی آنها را به ­خوبی ­آشکار می­سازد تا با تکیه بر آن، خواننده­ای که به دنبال درک و فهم معانی دقیق اشعار حافظ است به سمت شروح قابل ­اعتماد ­راهنمایی ­شود. به­ همین­ منظور، این پژوهش به نقد تطبیقی-تحلیلی دو شرح ­«بحرالفراسه­اللآفظ ­فی­ شرح ­دیوان ­خواجه­ حافظ»­ از عبیدالله خویشگی ­قصوری ­و­ «شرح ­عرفانی ­غزل­های­ حافظ» ­­از­ ختمی‌­ لاهوری که هر دو­­ از عرفای صاحب ­نام شبه­ قاره بوده­اند، می­پردازد. نتایج حاصل حاکی از آن است که این دو شرح علی­رغم نواقصی که دارند، گاهی ‌توانسته­اند تفاسیر مناسبی از اشعار حافظ ارائه دهند. خویشگی به بیان نکات ادبی و ترجمة ­لغوی اشعار حافظ توجه بیشتری داشته ­است و از این جهت شرح وی بر شرح­ ختمی برتری دارد­ و شرح­ ختمی صرف­ نظر از تعقیدهای­ معنوی ­فراوانی که در آن وجود دارد در بیشتر موارد از عهدة تفسیر درست غزل­های­ عرفانی حافظ برآمده­است.