بررسی ریختشناسی و تشریحی اندامهای رویشی و ریزریختشناسی دانه در برخی گونههای تیرۀ پنیرک

تیرۀ پنیرک یکی از تیره‌‌های مهم گیاهان گلدار است که ازنظر اقتصادی و همچنین ازلحاظ دارویی به آن توجه شده ‌‌است. در پژوهش حاضر تعداد 96 صفت کمی و کیفی ریختی و تشریحی برگ، دمبرگ، ساقه و دانۀ برخی گونه‌‌های ‌‌این تیره انتخاب و مقایسه شد. تحلیل خوشه‌‌ای WARD و PCA با استفاده از نرم‌‌افزار  Rانجام شد. نتایج نشان داد گونه‌های متعلق به سرده‌‌های Malva، Alcea و Abutilon در ‌‌یک خوشه و ‌‌نزدیک به گونه‌‌های سردۀ Hibiscus ‌‌قرار می‌‌گیرند؛ ولی دو گونۀ Hibiscus esculentus و Gossypium hirsutum به‌‌طور‌‌ جداگانه ‌‌با‌‌ آنها خوشه ایجاد می‌‌کنند. جدا قرار گرفتن‌‌ این دو گونه از سایرین، مطابق با مطالعات پیشین بود. براساس نتایج مطالعۀ ریخت‌‌شناختی، گونه‌‌ها در فرم کلی برگ، شکل، ابعاد و تعداد قطعات پیش‌‌کاسه، ابعاد و شکل گل‌‌ و گلبرگ‌‌ها، نوع میوه و گل آذین با هم تفاوت داشتند. حضور یا فقدان کرک پوششی و ترشحی و اندازۀ آنها، تنوع در وضعیت و نوع آرایش آوندها، وجود یا فقدان حفرات ترشحی در پارانشیم برگ یا دمبرگ و ساقه، از تفاوت‌‌های تشریحی بین گونه‌‌ها بود. ﺑﺮرﺳﻲ دانه ﻧﺸﺎن داد ﺷﻜﻞ، سطح، کرک‌‌دار یا بدون کرک بودن strophiole و اندازۀدانه از ﺻﻔﺎت مهم در ﺗﻔﻜﻴﻚ سرده‌‌ها و گونه‌‌ها هستند. به نظر می‌‌رسد تشکیل چنین گروههایی در تیره، نتیجۀ هموپلازی و سازش با محیط باشد. واژه‌های کلیدی: آنالیز خوشه‌‌ای، ریخت‌‌شناسی، ریزریخت‌‌شناسی، تیرۀ پنیرک، سطح دانه.